Krajowy Sekretariat Metalowców NSZZ „Solidarność” zaangażowany jest obecnie w projekt BatteryTUPower wspierający  organizowanie i reprezentowanie pracowników w rozwijającym się w Polsce przemyśle bateryjnym. Baterie litowo-jonowe stanowią ważny element przejścia ku bardziej zrównoważonej przyszłości energetycznej. Są wykorzystywane w wielu urządzeniach, w tym w pojazdach elektrycznych, elektronarzędziach, laptopach, smartfonach. Powstający przemysł bateryjny może być źródłem wielu nowych miejsc pracy. Naszym zadaniem jako ruchu związkowego jest dbałość o jakość tych miejsc pracy. Oczywistym pierwszym krokiem jest zorganizowanie pracowników w związek zawodowy w poszczególnych zakładach.
Aby przybliżyć projekt zapraszamy do lektury krótkiej rozmowy z Sekretarz Generalną industriAll Europe Judith Kirton-Darling.

Barbara Surdykowska
Dlaczego ważne jest organizowanie pracowników w przemyśle akumulatorowym?

Judith Kirlton Darling
Produkcja akumulatorów litowo-jonowe w Europie jest postrzegana jako kluczowy priorytet polityczny co więcej łączy się z powstaniem tysięcy nowych miejsc pracy. Wielki boom, którego się spodziewano, został spowolniony z powodu niestabilności gospodarczej i globalnych zakłóceń w handlu. Bankructwo NorthVolt było niepokojącym elementem w rozwoju tej dopiero raczkującej branży. Wciąż jednak istnieją znaczące plany dotyczące zakładów produkujących baterie w Europie, a Pakt dla Czystego Przemysłu (Clean Industrial Deal) ma na celu wykorzystanie inwestycji zagranicznych, aby zapewnić, że plany staną się rzeczywistością.
Do tej pory w większości fabryk produkujących baterie nowej generacji obecność związków zawodowych jest niewielka lub żadna. Oznacza to, że płace, warunki pracy i bezpieczeństwo zatrudnienia są ustalane bez udziału pracowników, co prowadzi do równania w dół pod względem jakości pracy. Obecnie zbyt często to firmy samodzielnie ustalają zasady, podczas gdy pracownicy pozostają bez głosu. Nie jest to jednak nieuniknione – związki zawodowe w całej Europie podejmują działania, aby zmienić tę sytuację.
Komisja Europejska zleciła industriAll Europe pomoc w budowaniu potencjału poprzez wsparcie organizowanie pracowników. Chodzi o działania na rzecz silnych negocjacji zbiorowych w sektorze baterii. Projekt BatteryTUPower to nie tylko dyskusje – to działanie. Projekt jest częścią programu organizacyjnego industriAll Europe, działającego pod hasłem: „Każde miejsce pracy ze związkiem zawodowym. Każdy pracownik w związku”.

B.S.
Przypomnijmy, że Pakt dla Czystego Przemysłu (Clean Industrial Deal) to inicjatywa Unii Europejskiej mająca na celu pomoc przemysłowi w przejściu na czystą energię i produkcję. Plan obejmuje między innymi elementy związane z finansowaniem (zapewnienie wsparcia finansowego dla czystej energii, dekarbonizacji i czystej produkcji) czy budowaniem gospodarki obiegu zamkniętego (promowanie obiegu zamkniętego w celu maksymalnego wykorzystania ograniczonych zasobów UE). Jego elementem są działania związane z budowaniem siły roboczej dopasowanej do zdekarbonizowanego przemysłu.
Ale wróćmy do samego projektu- jakie są jego główne cele?

J.K. D.
Projekt BatteryTUPower to dwuletnia inicjatywa (02/09/2024 – 01/09/2026), współfinansowana przez Komisję Europejską. Głównym celem jest ustanowienie silnej obecności związków zawodowych w sektorze produkcji baterii.
Projekt opiera się na trzech filarach, które mają zapewnić pracownikom przemysłu akumulatorowego lepsze płace, silniejszą ochronę i realny wpływ na przyszłość ich sektora.
Po pierwsze organizowanie pracowników w fabrykach baterii. Koncentrujemy się na organizowaniu pracowników w Polsce, na Węgrzech, na Słowacji i w Serbii, gdzie obecność związków zawodowych w rozwijającej się branży jest obecnie słaba lub nie istnieje. Poprzez ukierunkowane kampanie związki zawodowe wzmocnią swoją obecność w kluczowych firmach, wykorzystując kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), aby zjednoczyć pracowników i domagać się lepszych warunków. Silna kampania komunikacyjna ma ujawnić niebezpieczne warunki i zapewni ochronę praw pracowników, ich prawo do bezpiecznej pracy.
Po drugie walka o lepszą ochronę zdrowia i bezpieczeństwa industriAll Europe chce wdroży swoją Kartę BHP dla Pracowników Akumulatorów, będzie naciskać na bardziej rygorystyczne przepisy BHP w całej Europie i domagać się od firm wzięcia pełnej odpowiedzialności za ochronę zdrowia pracowników.
Po trzecie organizowanie globalnego łańcucha dostaw IndustriALL Global Union prowadzi równoległą inicjatywę skupiającą się na wydobyciu, przetwarzaniu surowców i montażu baterii w Kongo i Indonezji. Ścisła współpraca między industriAll Europe i IndustriALL Global Union gwarantuje, że związki zawodowe mają całościowy wpływ na tę rozwijającą się branżę. Wspólnie budujemy międzynarodową sieć związkową, aby domagać się uczciwych warunków pracy – od wydobycia surowców po montaż i recykling baterii.

B.S.
Jakie działania przeprowadzono do tej pory?

J.K.D.
Aby wzmocnić obecność związków zawodowych w przemyśle akumulatorowym, w projekcie już wdrożono kilka kluczowych działań.
Opracowano kompleksowy raport mapujący w celu zidentyfikowania kluczowych miejsc produkcji baterii, w których można rozpocząć działania związkowe. Raport ten podkreśla strategiczne miejsca pracy, w których pracownicy mogą się organizować i gdzie w przyszłości będzie można negocjować układy zbiorowe w celu poprawy warunków pracy.
Aby wesprzeć wysiłki organizacyjne, zorganizowane zostaną krajowe warsztaty, które pozwolą związkom zawodowym opracować ukierunkowane strategie organizowania.
Kluczową częścią projektu jest szkolenie organizatorów związkowych, wyposażając ich w niezbędne umiejętności w obszarze cyfryzacji, wykorzystania mediów społecznościowych, nasłuchu społecznego i prowadzenia kampanii. Organizatorzy będą pracować w terenie, angażując pracowników i prowadząc inicjatywy w fabrykach baterii.
Związki zawodowe rozpoczną kampanie organizacyjne i komunikacyjne, wykorzystując kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) jako główne narzędzie organizacyjne. Ujawniając niebezpieczne warunki pracy, związki zmobilizują pracowników i podkreślą, dlaczego silna reprezentacja jest niezbędna.
Wreszcie, projekt skupi się na budowaniu ponadnarodowej sieci organizatorów. Związki zawodowe w Europie będą współpracować, tworząc zjednoczony front w celu wzmocnienia siły pracowników w przemyśle akumulatorowym.

B.S.
Czy możesz podać przykłady, gdzie i w jakich fabrykach pracownicy w tym sektorze są zorganizowani?

J.K. D.
W tej chwili jesteśmy na początku naszej drogi do uzwiązkowienia europejskiego przemysłu akumulatorowego. Chociaż istnieją obiecujące działania organizacyjne, jest jeszcze zbyt wcześnie, aby ogłosić konkretne sukcesy.
Istnieją jednak pozytywne przykłady, zwłaszcza w Szwecji, gdzie związki zawodowe są silnie obecne w zakładach produkujących i montujących baterie. Szwedzki sektor motoryzacyjny, który szybko przechodzi na elektryfikację, ma silne związki zawodowe w firmach takich jak Scania i Volvo.
Ogólnie rzecz biorąc, gdy uznani europejscy producenci samochodów przechodzą z produkcji pojazdów napędzanych paliwem tradycyjnym na produkcję pojazdów elektrycznych, związki zawodowe są już obecne. Firmy te mają historię negocjacji zbiorowych, zapewniając pracownikom miejsce przy stole w procesie transformacji.
Prawdziwe wyzwanie pojawia się jednak, gdy produkcja baterii jest zlecana na zewnątrz, restrukturyzowana lub przejmowana przez nowe firmy. Wiele nowych fabryk baterii powstaje jako spółki joint venture pomiędzy wieloma producentami pojazdów, często z azjatyckimi inwestorami lub pojawiają się zupełnie nowi gracze rynkowi. W takich przypadkach obecność związków zawodowych jest słaba lub całkowicie nieobecna, co sprawia, że pracownicy są bardziej narażeni na niskie płace, złe warunki i niepewność zatrudnienia.
Jesteśmy jednak na dobrej drodze, by to zmienić! Nasze działania organizacyjne budują siłę pracowników w tej rozwijającej się branży. Krok po kroku wzmacniamy związki zawodowe tam, gdzie są one najbardziej potrzebne – ponieważ przyszłość sektora baterii musi być kształtowana przez pracowników, a nie tylko przez korporacje!

B.S.
Dziękuję za rozmowę.

Judith Kirton-Darling jest Sekretarz Generalną industriAll European Trade Union, federacji niezależnych i demokratycznych związków zawodowych reprezentujących pracowników sektorów metalowego, chemicznego, energetycznego, wydobywczego, tekstylnego, odzieżowego i obuwniczego oraz branżach powiązanych z 39 krajów europejskich. W latach 20214-2020 była posłanką do Parlamentu Europejskiego z ramienia Partii Pracy, reprezentowała północno-wschodnią Anglię. Przed wejściem do Europarlamentu przez 15 lat była aktywna w ruchu pracowniczym i związkowym. W 2011r. była wybrana na Sekretarz Konfederalną w Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych.