Partnerzy:
VI Konferencja Europejskiej Platformy Just Transition podsumowuje stan prac nad terytorialnymi planami Just Transition. Związki zawodowe nalegają na utrzymanie zdecydowanych wysiłków w celu utrzymania sprawiedliwej transformacji w niepewnych czasach.
Obecny kryzys wystawia na próbę nasze ambicje w zakresie sprawiedliwej transformacji. Nie możemy jednak pozwolić sobie na złagodzenie wysiłków na rzecz walki z kryzysem klimatycznym i musimy zadbać o to, by zielona transformacja była sprawiedliwa dla pracowników.
W dniach 24-26 października Komisja Europejska zwołała 6. konferencję platformy UE Just Transition. Platforma – która integruje również inicjatywę Coal Regions in Transition – została utworzona latem 2020 r. jako odpowiedź na ustanowienie Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Towarzyszy ona regionom intensywnie korzystającym z węgla w całej Europie w programowaniu ich terytorialnych planów Just Transition, mających na celu złagodzenie społeczno-gospodarczych skutków dekarbonizacji.
W konferencji na wysokim szczeblu wzięły udział władze krajowe, regionalne i lokalne, związki zawodowe i przedstawiciele przemysłu, organizacje pozarządowe, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i ośrodki analityczne. Otwarta przez komisarzy europejskich Elisę Ferreirę (spójność i reformy) i Kadriego Simsona (energia), odbyła się na ważnym etapie procesu planowania Just Transition. Państwa członkowskie i regiony UE przedłożyły Komisji Europejskiej swoje plany terytorialne do końca lata 2022 roku. 19 planów terytorialnych z 9 państw członkowskich zostało już przyjętych. W sumie oczekuje się 70 planów. Wszystkie plany powinny zostać przyjęte do końca tego roku.
Wdrożenie Funduszu Sprawiedliwego Przejścia odbywa się w kontekście kryzysu energetycznego i kryzysu kosztów utrzymania, który postawił rządy, przemysł i pracowników pod ostrą presją. Jesteśmy świadkami wstrzymywania produkcji, zamykania zakładów i zwalniania pracowników. Aby zasilić swoją gospodarkę, niektóre kraje zdecydowały się zwiększyć ilość energii z węgla i ponownie zatrudniają pracowników. Pomimo niepewnej sytuacji, w której niektórzy nawet kwestionują wybrane ścieżki przejściowe, żadne z państw członkowskich nie wycofało się ze swoich wcześniej określonych celów dotyczących odchodzenia od węgla.
Rozwiązywanie problemów związanych z zapotrzebowaniem na umiejętności i uczeniem się przez całe życie, które są kluczowymi postulatami związków zawodowych dla zapewnienia sprawiedliwej transformacji, były tematem panelu współorganizowanego przez industriAll Europa. Paneliści podkreślili znaczenie zaangażowania partnerów społecznych w zarządzanie potrzebami w zakresie umiejętności. Przykładowo, we włoskim przedsiębiorstwie ENEL produkującym energię elektryczną i gaz osiągnięto porozumienie między związkami zawodowymi a zarządem w sprawie przekwalifikowania pracowników sektora energii cieplnej do pracy w sieciach elektrycznych. Dzięki temu pracownicy mogli pozostać w tym samym regionie. Innym przykładem była reorientacja duńskich pracowników stoczni na energię odnawialną, inicjatywa zarządzana wspólnie przez partnerów społecznych.
Niestety, nie wszystkie dobre przykłady silnego zaangażowania partnerów społecznych przekładają się na sukces. W polskim przedsiębiorstwie energetycznym ZE PAK, największym pracodawcy w regionie konińskim, kierownictwo i związki zawodowe wspólnie opracowały program wsparcia dla pracowników zatrudnionych przy wydobyciu węgla brunatnego, dotkniętych stopniowym wycofywaniem się z niego. Pracownicy są już zwalniani, ale nie mogą skorzystać z funduszy Just Transition, ponieważ polskie terytorialne plany Just Transition nie zostały jeszcze uzgodnione.
Luc Triangle, sekretarz generalny industriAll Europe, który uczestniczył w sesji otwarcia, powiedział:
„Obecny kryzys wystawia na próbę nasze ambicje związane z Just Transition. Nie możemy jednak pozwolić sobie na osłabienie wysiłków na rzecz rozwiązania problemu zagrożenia klimatycznego i musimy zapewnić, że zielona transformacja będzie sprawiedliwa dla pracowników. W przeciwnym razie naprawdę zmierzamy w kierunku potrójnego kryzysu: społecznego, przemysłowego i ekologicznego. Potrzebujemy znacznie silniejszych ram Just Transition, które zagwarantują pewność i wsparcie, jakiego potrzebują pracownicy na drodze do zera netto! Dialog społeczny i negocjacje zbiorowe mają w tym kontekście zasadnicze znaczenie. Just Transition nie zostanie osiągnięte bez pracowników przy stole negocjacyjnym!”.
Komentując przykład ZE PAK, dodał:
„Bardzo ważne jest wspieranie silnych inicjatyw partnerów społecznych, takich jak porozumienie dla pracowników sektora węgla brunatnego wynegocjowane w ZE PAK w Polsce. Niezbędne środki finansowe na wdrożenie porozumienia muszą zostać pilnie uwolnione, aby utrzymać zaufanie do planów przejściowych i stworzyć nowe, wysokiej jakości miejsca pracy!”
na zdjęciu: Rainer Robra (Minister Stanu i Minister Europy w Saksonii-Anhalt, Niemcy) Komisarze Elisa Ferreira i Kadri Simson, Luc Triangle