Partnerzy:
Znaczenie Konwencji nr 102 MOP w czasach kryzysu COVID-19
Dwie idee stoją za Konwencją nr 102 MOP dotycząca minimalnych norm zabezpieczenia społecznego:
– Konwencja nr 102 jest jedynym międzynarodowym instrumentem, który ustanawia powszechnie uzgodnione minimalne standardy jakościowe i ilościowe dla wszystkich dziewięciu działów zabezpieczenia społecznego.
Konwencja ustanawia również wspólne zasady organizacji zbiorowej, finansowania i zarządzania systemami zabezpieczenia społecznego, jak również zasady dobrego zarządzania systemami, w tym reprezentacji przedstawicieli pracowników, w ramach ogólnej odpowiedzialności państwa.
Konwencja nr 102, wraz z Zaleceniem nr 202, odgrywa główną rolę w osiąganiu Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG) 1 i 3.
– Skuteczny dialog społeczny umożliwia osobom bezpośrednio zainteresowanym reprezentatywny udział w procesie kształtowania polityki. Zaangażowanie partnerów społecznych zapewnia sprawiedliwą i dostosowaną do rzeczywistych potrzeb i priorytetów pracowników i pracodawców politykę ochrony socjalnej. Konwencja nr 102 przyczynia się do budowania kultury dialogu społecznego szczególnie użytecznego w okresach kryzysu.
Z tych dwóch powodów zasadnicze znaczenie ma zaangażowanie organizacji pracowników w tworzenie sposobów reagowania na sytuacje kryzysowe:
skutki pandemii COVID-19 leżą u podstaw ich racji bytu, a ich zaangażowanie zapewni w przyszłości społeczeństwu lepsze dostosowane do jego potrzeb i wymagań.
Konwencja nr 102 jest traktatem międzynarodowym. W przypadku ratyfikacji, rządy są prawnie zobowiązane do przestrzegania jego postanowień, co przyczynia się do zapobiegania wprowadzania „uwsteczniających” zapisów krajowych. Organizacje pracownicze powinny zatem promować ratyfikację tej konwencji. W krajach, w których nie jest ona ratyfikowana, powinna ona stanowić dla rządów wytyczne przy opracowywaniu polityki i prawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego. W związku z tym organizacje pracownicze mogą oprzeć się na zapisach Konwencji, przypominając państwom członkowskim o ich zobowiązaniu wynikającym z przyjęcia tej konwencji większością głosów w czasie Międzynarodowej Konferencji Pracy.
Znaczenie Konwencji nr 102 w czasach kryzysu COVID-19 Pandemia COVID-19, początkowo będąca kryzysem zdrowia publicznego, przerodziła się w globalny kryzys społeczny i gospodarczy, mający poważny i potencjalnie trwały wpływ na gospodarkę, zatrudnienie i źródła utrzymania. Obecnie zagrożone są setki tysięcy miejsc pracy. Kryzys prawdopodobnie pociągnie za sobą ogromne koszty ludzkie, a w przypadku braku odpowiednich systemów ochrony socjalnej pogłębi ubóstwo i nierówności, dotykając jeszcze bardziej tych, którzy już są w trudnej sytuacji.
Systemy zabezpieczenia społecznego okazały się skutecznymi mechanizmami łagodzenia negatywnych skutków kryzysów i nie tylko. Zabezpieczenia społeczne chronią i wzmacniają pozycję ludzi, zwiększają odporność psychiczną, a jednocześnie przyczyniają się do zwiększenia popytu gospodarczego i przyspieszenia ożywienia gospodarczego. Odgrywa ono kluczową rolę w zwiększaniu spójności społecznej i włączeniu społecznym, w równości i sprawiedliwości społecznej, a także dla zrównoważonego rozwoju społecznego i gospodarczego.
Aby złagodzić najgorsze bezpośrednie skutki tego kryzysu, rządy rozszerzają dostęp do opieki zdrowotnej, a także do świadczeń z tytułu nagłych chorób i bezrobocia. Powinien to być jednak tylko pierwszy krok.
Rządy muszą wykorzystać impet wywołany przez obecny kryzys, aby dokonać szybkiego postępu w kierunku wspólnie finansowanych, kompleksowych i uniwersalnych systemów ochrony socjalnej.
Konwencja nr 102 jest uznawana na całym świecie za kluczowy punkt odniesienia dla tworzenia opartych na prawach, solidnych i zrównoważonych systemów ochrony socjalnej. Określa ona ramy wspólnych zasad zabezpieczenia społecznego, na których powinien opierać się każdy taki system. Dostarcza państwom wskazówek, jak zapewnić skuteczny dostęp do opieki zdrowotnej, a także określa minimalne standardy dla dziewięciu działów zabezpieczenia społecznego, które obejmują świadczenia chorobowe i ochronę przed bezrobociem. Ponadto umożliwia ona stopniowe rozszerzanie zakresu zabezpieczenia społecznego przez państwa ratyfikujące.
Dla przypomnienia Konwencja nr 102 w pigułce Obejmuje ona wszystkie dziewięć działów zabezpieczenia społecznego, którymi są:
– opieka medyczna;
– zasiłek chorobowy;
– zasiłek dla bezrobotnych;
– zasiłek emerytalny;
– zasiłek z tytułu wypadku przy pracy;
– zasiłek rodzinny;
– zasiłek macierzyński;
– świadczenie z tytułu inwalidztwa; oraz
– renty rodzinne.
Podczas gdy Konwencja nr 102 zawiera postanowienia dotyczące każdej z tych dziedzin, od państw członkowskich wymaga się ratyfikacji tylko trzech z nich, co pozwala na stopniowe rozszerzanie zakresu zabezpieczenia społecznego przez państwa ratyfikujące.
Minimalne cele K onwencji odnoszą się – dotyczy to wszystkich dziewięciu działów – do odsetka ludności chronionej przez systemy zabezpieczenia społecznego, poziomu minimalnego świadczenia, które ma być zagwarantowane osobom chronionym, a także do warunków i okresu uprawnienia do świadczeń.
Konwencja nr 102 nie określa sposobu osiągnięcia tych celów, ale pozostawia państwu członkowskiemu pewną elastyczność. Można je osiągnąć
poprzez:
• systemy uniwersalne;
• systemy ubezpieczeń społecznych zawierające składniki związane z zarobkami lub składniki ryczałtowe lub oba te elementy; • systemy pomocy społecznej.
Zasady zakotwiczone w Konwencji nr 102 to:
• gwarancja określonych świadczeń;
• udział pracowników i pracodawców w administrowaniu systemami; • ogólna odpowiedzialność państwa za należyte zabezpieczenia świadczeń i właściwe administrowanie instytucjami; • zbiorowe finansowanie świadczeń poprzez składki ubezpieczeniowe lub podatki.
Konwencja nr 102 wymaga również regularnego przeprowadzania ocen aktuarialnych w celu zapewnienia długoterminowej stabilności systemów.
Konwencja nr 102 zawiera silny komponent dialogu społecznego, ponieważ stanowi, że systemy zabezpieczenia społecznego są zarządzane w sposób reprezentatywny, gwarantujący w procesie podejmowania decyzji uwzględnianie potrzeb pracowników. Ma on również na celu wzmocnienie dialogu społecznego między rządami, pracownikami i pracodawcami, czyniąc go jeszcze bardziej istotnym dla pracowników i ich przedstawicieli.
Jeżeli Konwencja nr 102 został ratyfikowana przez dane państwo, krajowe organizacje pracownicze mają obowiązek skomentowania regularnego sprawozdania przygotowywanego dla MOP przez rząd na temat wdrażania Konwencji (art. 23 Konstytucji MOP). Pracownicy odgrywają zatem kluczową rolę w dostarczaniu informacji z pierwszej ręki na potrzeby oceny prawnej i korygowania przypadków gdzie występują niezgodności z Konwencją.
ACTRAV, 2 maja 2020
źródło: http://www.solidarnosc.org.pl